اسناد کودتای سوم اسفند

کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ یکی از مهم‌ترین تحولات سیاسی ایران در دوران قاجار بود که مسیر تاریخ کشور را تغییر داد. این کودتا به قدرت‌ رسیدن رضا شاه و سید ضیاءالدین طباطبایی را فراهم کرد و زمینه را برای سقوط سلطنت قاجار و تأسیس دودمان پهلوی فراهم کرد.

کودتای سوم اسفند ابعاد زیادی دارد که هنوز به‌طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته‌اند. روشن شدن این ابعاد تنها در سایه پژوهش‌های جدید و بررسی اسناد تاریخی تازه امکان‌پذیر است. در سایت سند ایران ما اسناد جدیدی که در رابطه با کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ وجود دارد را گردآوری کرده و در دسترس علاقه‌مندان و پژوهشگران تاریخ قرار می‌دهیم تا با بررسی این اسناد، به ابعاد تازه‌ای از این رویداد تاریخی دست پیدا کنند.

همه عناوینی که در ادامه می‌آید، به شکل کلی مطرح شده‌اند. برای مطالعه و بررسی عمیق‌تر، شما می‌توانید اسنادی که در رابطه با هر یک از این موضوعات وجود دارد را در سایت سند ایران پیدا کنید و به تحلیل دقیق‌تری از کودتای سوم اسفند برسید.

زمینه‌های کودتای سوم اسفند

پس از جنگ جهانی اول، ایران با بحران‌های متعددی روبه‌رو بود. ضعف حکومت قاجار، ناآرامی‌های اجتماعی، مداخله قدرت‌های خارجی و قرارداد ۱۹۱۹، که میان دولت وثوق‌الدوله و بریتانیا منعقد شده بود، فضای سیاسی کشور را به شدت ملتهب کرده بود اما با مخالفت گسترده مردم و نخبگان سیاسی، اجرای آن ناکام ماند.

با شکست اجرای قرارداد ۱۹۱۹، انگلیسی‌ها به دنبال راهکاری دیگر برای تثبیت نفوذ خود در ایران بودند. آن‌ها که نگران نفوذ بلشویک‌ها در ایران بودند، تصمیم گرفتند نیرویی مقتدر را به قدرت برسانند که بتواند کشور را از هرج‌ومرج نجات دهد. در این راستا، برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که افسران اطلاعاتی بریتانیا، از جمله ژنرال ادموند آیرونساید، در برنامه‌ریزی این کودتا نقش داشتند. ژنرال آیرونساید که فرمانده نیروهای انگلیسی در شمال ایران بود، رضا خان میر پنج را فردی مناسب برای اجرای این برنامه تشخیص داد و زمینه‌ساز پیشرفت او شد.

اجرای کودتا و واکنش احمد شاه

در بامداد سوم اسفند ۱۲۹۹، نیروهای تحت فرمان رضاخان از قزوین به سوی تهران حرکت کرده و شهر را بدون مقاومت جدی اشغال کردند. احمد شاه قاجار که از این رویداد غافلگیر شده بود، چاره‌ای جز پذیرش شرایط نداشت و ناچار شد سید ضیاءالدین طباطبایی را به عنوان رئیس الوزرا منصوب کند. این کودتا عملاً قدرت را از قاجارها سلب کرده و ریاست وزارت جنگ را نیز به رضا خان میر پنج واگذار شد. به همین دلیل، رضاخان با عنوان “سردار سپه” شناخته شد و قدرت نظامی را به دست گرفت.

پیامدهای کودتای سوم اسفند

کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ پیامدهای گسترده‌ای برای ایران داشت:

1. افزایش قدرت رضا شاه – رضا شاه که ابتدا فرماندهی قوای نظامی را بر عهده داشت، به سرعت نفوذ خود را افزایش داد به وزیر جنگ، نخست‌وزیر و در نهایت شاه ایران تبدیل شد.
2. تضعیف سلطنت قاجار – احمد شاه که دیگر قدرتی نداشت، به اروپا رفت و در سال ۱۳۰۴ به طور رسمی و اجرای قانون توسط مجلس موسسان از سلطنت خلع شد.
3. تمرکز قدرت و مدرنیزاسیون – با تثبیت قدرت رضا شاه، اصلاحات گسترده‌ای در نظام اداری، اقتصادی و نظامی ایران آغاز شد که هدف آن ایجاد یک حکومت مرکزی مقتدر و مدرن بود.
4. سرکوب مخالفان و محدودیت آزادی‌ها – رضا شاه به تدریج مخالفان خود را سرکوب کرد، احزاب و مطبوعات را تحت کنترل درآورد و زمینه را برای یک حکومت استبدادی فراهم کرد.

اسناد جدید کودتای سوم اسفند در سایت سند ایران

برای مشاهده و دانلود اسناد تاریخی مرتبط با کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹، در ادامه می توانید مشاهده و دانلود نمایید. توجه داشته باشید که این اسناد تنها چکیده اسناد بوده و جهت مشاهده اصل هر سند لازم است ثبت نام نموده و حق اشتراک تهیه نمایید.