هرگاه سخن از دختر ناصرالدین شاه قاجار به میان می‌آید، ممکن است نام چند تن از آنان در ذهن متبادر شود. با این حال، بی‌تردید منظور اصلی ما در این نوشتار زهرا خانم ملقب به تاج السلطنه است؛ برجسته‌ترین و خاص‌ترین دختر ناصر الدین شاه که نه‌تنها به‌سبب نسب سلطنتی‌اش، بلکه بیشتر به‌دلیل افکار نوگرایانه […]
این مقاله بر اساس گفت‌وگویی است که در فصل نامه نسیم بیداری با مسعود کوهستانی نژاد، پژوهشگر تاریخ معاصر ایران، تهیه شده و به تحلیل دلایل ترور رزم آرا در سال ۱۳۲۹ می‌پردازد. مطالب پیش‌رو برگرفته از دیدگاه‌های مطرح‌شده در این گفت‌وگو و مستند به منابع تاریخی متعدد است. برای مطالعه کامل این مصاحبه می […]
جنگ جهانی دوم (World War II)، که از آن به‌عنوان ویرانگرترین درگیری تاریخ یاد می‌شود، با دو حملهٔ هسته‌ای بی‌سابقه به پایان رسید. درک ریشه‌های این جنگ بدون بررسی ظهور حزب نازی و رهبری آدولف هیتلر ممکن نیست. این مقاله به تحلیل علل، مراحل آغازین و نبردهای کلیدی این درگیری جهانی می‌پردازد. اگر علاقه‌مند به […]
مناظره‌ای که اخیراً در کانال یوتیوب “انتخاب” با حضور آقایان عباس سلیمی نمین و مسعود کوهستانی نژاد برگزار شد، به بررسی دوران رضا شاه پهلوی، با تمرکز ویژه بر کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ پرداخت. سؤال اصلی مطرح شده در این بحث این بود که آیا این کودتا توسط انگلیسی‌ها طراحی و اجرا شد و اینکه […]
انقلاب مشروطیت ایران در سال ۱۲۸۵ شمسی، یکی از مهمترین تحولات تاریخ معاصر ایران است. با وجود پیروزی سیاسی، این انقلاب در لایه‌های عمیق‌تر فکری و فرهنگی، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بررسی اندیشه‌های بنیادین مشروطیت می‌تواند به درک بهتر این تحول کمک کند. گرچه به لحاظ سیاسی با تأسیس مجلس و محدود شدن […]
شهریور ۱۳۲۰ یکی از مهمترین بزنگاه های تاریخ معاصر ایران است. در این ماه، با حمله نیروهای متفقین (بریتانیا و شوروی) به ایران، سلسله‌رویدادهایی رقم خورد که سرانجام به سقوط رضا شاه و آغاز سلطنت محمد رضا پهلوی انجامید. این واقعه نه صرفاً یک تغییر در رأس قدرت، بلکه نشان‌دهنده‌ی فروپاشی یک نظام سیاسی-اداری عظیم […]
بحث پیرامون انجمن های ایالتی و ولایتی یکی از موضوعات بسیار مهم تاریخ معاصر ایران است که به دلایل متعددی کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. این انجمن‌ها، برخلاف تصور رایج، خدمت بسیار بزرگی به ایران در بحرانی‌ترین ادوار آن کردند. آن‌ها نمونه کاملی از مشارکت مردم در امور خودشان، شامل امور مدنی، سیاسی […]
محمد رضا پهلوی، دومین و آخرین پادشاه سلسله پهلوی، یکی از رجال و شخصیت‌های مناقشه برانگیز تاریخ معاصر ایران است. او در سال ۱۳۲۰ هجری شمسی، پس از کناره گیری پدرش رضا شاه، به سلطنت رسید و تا سال ۱۳۵۷، یعنی تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی، پادشاه ایران بود. دوران سلطنت محمد رضا شاه، با […]
ایلات و عشایر ایران تا حدود یک قرن پیش بخش عمده‌ای از جمعیت کشور را تشکیل می‌دادند. به دلایل مختلف، به‌ویژه شرایط خاص جغرافیایی فلات ایران، این سرزمین طی هزاران سال محل عبور و اسکان قبایل متعددی از نژادهای گوناگون بوده است. بسیاری از این قبایل پس از ورود، در نقاط مختلف ایران سکونت گزیده […]
یکی از مهمترین زوایای تاریخ معاصر ایران، مهاجرت اروپایی ها به ایران برای کار و فعالیتهای اقتصادی، علمی، فرهنگی و هنری است. طبعا بنا به شکل، ابعاد و موضوع مهاجرت، تبعات و دستاوردهای حاصله از حضور آن گروه از اروپائیان در ایران، متفاوت می باشد که باید در فرصتی مناسب مورد بحث قرار گیرد. یکی […]