هنگامی که قوام السلطنه در بهمن 1324 از مجلس شواری ملی رای اعتماد گرفت ارائه برنامه کار دولت خود را منوط به بازگشت از سفر مسکو کرد. سفری که تا انقضا دوره چهاردهم مجلس شورای ملی به طول انجامید و آنگاه به دلیل برگزار نشدن انتخابات، دوره پانزدهم مجلس نیز تشکیل نشد و نیاز به ارائه برنامه دولت به مجلس پیش نیامد و این موضوع به حدود یک سال و نیم بعد در هنگامی که دوره پانزدهم مجلس شورای ملی رسما کار خود را آغاز کرد، محول شد.
علیرغم این تاخیر و تعلل در طی مدت یک سال و نیم مذکور سخنرانی ها ؛سخنرانی ها مصاحبه ها و اظهارات متعددی از قوام السلطنه در طی بهمن 1324-تا شهریور 1325 در دست است که در خلال آنها او به بیان الویت ها و اهداف کابینه تحت ریاستش، اشاره می کند . در همین رابطه ، او به دفعات موضوع کارگر و کارفرمایان و نقش دولت در آن میان را به عنوان یکی از الویت های نخست دولت خود مورد توجه قرار می دهد.
چکیده سند: اعلامیه نخست وزیر قوام السلطنه در خصوص قانون کار، کارگران و اتحادیه های کارگری/ 1325
اقدامات قوام السلطنه در این راه چندان موثر بود که منتظر اجازه مجلس برای تاسیس وزارت خانه جدیدی با عنوان وزارت کار نیز نشد تدوین قوانین و آیین نامه های متعدد، تاسیس نهادها و ادارات مختلف با امور کارگری از جمله دیگر اقدامات او بود که بررسی آنها می تواند چشم اندازی از عوامل موثر در شکل گیری اولین سیاست های کارگری و کارفرمایی در ایران را طی فروردین 1325تا آذر 1326 آشکار سازد . دلایل متعددی را می توان در توضیح بذل توجه خاص دولت قوام در این سالها بر مسائل نامبرده بر شمرد یکی از این دلایل، گسترش اتحادیه های کارگری و حزب توده بود در جامعه و لزوم رسیدگی به موضوع کارگران همچون زمینه رشد این نهادها.
دوم هنوز کوتاه مدت وزرای توده ای بود در کابینه قوام که می دانیم وجهی سیاسی داشت و در ارتباط با مذاکرات دولت ایران و اتحاد جماهیر شوروی بر سر خروج نیروهای این کشور از ایران.
سوم دلیل توجه او می توان در تلاش قوام السلطنه دانست در بر کشیدن حزب دموکرات به عنوان رقیبی برای حزب توده در جلب نظر گروهایی اجتماهی که به سمت شعارهای مردمی این حزب گرایش پیدا کرده بودند به به همه اینها البته باید نیاز زمانه را نیز افزود.
همانطور که در طول این نوشتار خواهیم دید، آیین نامه های مصوب دولت بارها و بارها موضوع ارجاع مسئولان برای حل و فصل یا فیصله دادن به اعتصابات و اعتراضات کارگری قرار گرفتتند البته این بذل توجه یک وجهه خارجی نیز داشت دولت ایران از سویی تحت فشار سازمان بین المللی کار بود برای هماهنگ کردن قوانین خود با مصوبات و مقاوله نامه های این سازمان و از سویی دیگر در تعامل با بزرگترین کارفرمای خصوصی کشور برای ایجاد چارچوبی قانونی که بتواند آرامش را در بزرگترین کارخانه کشور یعنی در پالایشگاه آبادان تضمین کند.
مشاهده اسناد قوام السلطنه در سند ایران
دولت قوام السلطنه و برنامه هایش
قوام السلطنه در اولین نطق رادیویی اش پس از رسیدن به نخست وزیری در 29 اسفند 1324 که به مناسبت نوروز 1325 ایراد شد به موضوع اصلاح کارخانه جات دولتی اشاره کرد و در مصاحبه مطبوعاتی که یک ماه بعد در اولیل اردیبهشت با حضور معاون سیاسی اش مظفر فیروز برگزار شد در اشاره به موضوع به رسمیت شناختن روز اول ماه مه در تقویم رسمی ایران، که آن را منوط به تنطیم لایحه قانونی دانست و وعده تنظیم آن در آتیه نزدیک داده شد هم او یک سال بعد و در اواسط خرداد 1325 به وزارت خانه ها و ادارات مربوطه دستور داد قانون بیمه کارگران را در قسمت های مربوط به خودشان به مورد اجرا گذارند در همان روزها به دستور نخست وزیر برای تعیین حداقل دستمزد کارگران در کارخانجات ملی و دولتی کشور کمیسیونی در وزارت بازرگانی، پیشه و هنر مرکب از آقای نفیسی مدیر کل کار و نمایندگان کارگران و کارفرمایان تشکیل شد.
بیشتر بخوانید:قوام السلطنه معمار ملی کردن نفت