زمان تأسیس اداره راهنمائی و رانندگی ممکن است برای بسیاری ناشناخته باشد. در این بخش از اسناد نظامی و انتظامی، به بررسی اسناد مرتبط با این موضوع پرداخته‌ایم. در سایت سند ایران، اسناد مربوط به اداره راهنمائی و رانندگی در قالب فهرست موضوعی قرار گرفته‌اند و به مرور بر تعداد آنها افزوده می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم اگر به این موضوع علاقه‌مند هستید، به بخش اسناد نظامی و انتظامی سایت مراجعه کنید تا اطلاعات بیشتری کسب کنید.
یکصدمین سالگرد تأسیس اداره راهنمائی و رانندگی
از زمان ورود رسمی نخستین اتومبیل به ایران در سال 1900 تا چند دهه پس از آن، مقررات مرتبط با تردد خودروها در شهرها و سطح کشور عمدتاً بر اخذ عوارض و مالیات از صاحبان وسایل نقلیه و تعیین دستورالعمل‌هایی برای نحوه تردد آنها متمرکز بود. در ادامه، به بررسی عوامل تأثیرگذار بر تدوین این قوانین و همچنین تأسیس اداره راهنمایی و رانندگی خواهیم پرداخت.
تأثیر جنگ جهانی اول بر تردد خودروها
مقررات مذکور نیز توسط بلدیه ها (شهرداریها) و در نهایت وزارت داخله (کشور) و یا مالیه (دارائی) وضع می شد. پس از جنگ جهانی اول و افزایش حضور خارجی ها در ایران، تعداد خودروها در شهرها افزایش یافت و مشکلاتی برای مردم ایجاد شد. در واکنش به این موضوع، دولت وثوق الدوله نخستین اداره رسمی راهنمایی و رانندگی را تحت نظارت نظمیه (شهربانی) تأسیس کرد.
ایجاد نظم در تردد خودروها
تأسیس اداه راهنمائی و رانندگی در این چارچوب، محول نمودن موضوع نحوه تردد اتومبیلها در کشور به یک نهاد انتظامی، طی دهه های بعد مورد پذیرش تمامی دولت ها حاکم بر ایران قرار گرفته و به عنوان اصلی ثابت و پایدار در اصول دولتداری در ایران تبدیل شد.
متن نخستین اعلامیه اداره راهنمایی و رانندگی
بر این اساس نخستین اعلامیه اداره راهنمائی و رانندگی در حدود یکصد سال پیش صادر شده و مفاد آن به شرح ذیل است:
| اعلان از طرف نظمیه « نظر به اینکه عده اتومبیلها اخیرا در داخله شهر دارالخلافه [تهران] زیاد شده و رو به ازدیاد است، اداره نظمیه بر حسب وظایف مقرره به وسیله این اعلان اخطار می نماید که از این تاریخ تا اول برج جدی مهلت داده می شود که کلیه شوفرهای اتومبیلها اعم از شخصی یا عمومی، در اداره نظمیه حاضر و مطابق نظامنامه ای که تدوین شده است، خود را معرفی نمایند تا پس از امتحان، تصدیقی که لازم است به آنها داده شود و همچنین اتومبیلها را به این اداره آورده تا نمره گذارده و در تحت نظامات اداری در آیند. 10 قوس 9 ربیع الاول قویئیل 1338 نظمیه تهران» |