بار دیگر مهر ماه فرا رسید. ورق جدیدی در حیات آموزش رسمی و سیستم آموزشی ایران در کشور ما گشوده شد. آغازی افزون بر یک قرن و نیم. قطعا تلاش عظیم و مستمر در چار چوب آموزش رسمی، از دبستان تا پایان دانشگاه، می باید دستاوردهایی در خور داشته باشد. برخلاف بخش های فنی، پزشکی و امثالهم، دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی «آموزش رسمی» مورد تامل شایسته قرار نگرفتند. دستاوردهای تیره و تاری که طی یک قرن اخیر کرارا مورد انتقاد قرار داشتند.
اما زور «رسمی» بودن «آموزش» بر تمامی آن انتقادات چربید. بدین ترتیب و به مرور زمان سیاه چاله فرهنگی و اجتماعی در کشور به وجود آمد. ویدیو و نیز پادکست «فرونشست نه، سیاه چاله فرهنگی» از مسعود کوهستانی نژاد به مرور دستاوردهای آموزش رسمی در ایران معاصر اختصاص دارد.
فایل صوتی رایگان فرونشست نه، سیاه چاله فرهنگی
مزایا و معایب نظام آموزشی ایران
فرونشست زمین را همگان دیده و به سهولت ابعاد آن قابل سنجش و درک است. اما عمق ناکارآمدی «آموزش رسمی» در کشور قابل مشاهده نبوده و به دلیل وسعت و عمق عظیم آن، نمی توان تخمینی از خسارات آن را ارائه کرد. سیستم آموزشی ایران همچون یک سیاه چاله که نامرئی است اما در ابعاد بسیار عظیم، همه چیز را در خود فرو می برد. در گذر زمان، «آموزش رسمی» در ایران به سیاه چاله فرهنگی و اجتماعی تبدیل شد. سیاه چاله ای که همه توان انسان، استعداد، خلاقیت و نوآوری او را نابود می سازد. اما این سرگذشت امروز و دیروز «آموزش رسمی» در ایران نیست. سرگذشت تکرار شکست های عمیق فرهنگی و اجتماعی است.
سرگذشت مدارس و دانشگاه های ایران در افزون بر یک قرن اخیر است. با آغاز قرن 1300 خورشیدی انتقادات اندیشمندان از دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی «آموزش رسمی» مطرح آغاز شد. بدون توجه به آنها، و با قدرت هر چه تمام تر «آموزش رسمی» طی دو دهه بعد به سرعت گسترش یافت. نخستین شکاف عظیم به وجود آمده در دهه 1320 آشکار شد. فاجعه فرهنگی و اجتماعی کشور در آن دهه، محصول مستقیم «آموزش رسمی» آمرانه آن دو دهه بود. فاجعه ای که در اوایل دهه 1340 ابعادی بزرگ تر یافت.
در همان زمان، اندیشمندانی در صدد چاره جوئی برآمدند. طرح ها و ایده هایی مطرح شد. از آن جمله، اِعمال روش تدریس حوزه در دانشگاه بود. ایده ای که بعدها، دست مایه اصلی تشکیل دفتر تحکیم وحدت حوزه و دانشگاه شد.
اما علیرغم هشدار های جدی، به مدد نفت، «آموزش رسمی» با سرعت هر چه تمام تر گسترش یافت. بدین ترتیب سیاه چاله فرهنگی و اجتماعی در ایران عظیم و عظیم تر شد. دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی آموزش رسمی در ایران در طول یکصد سال گذشته، چنان فاجعه آمیز است که بیان کلیات آنها نیازمند دهها جلد کتاب و صدها مقاله می باشد. فاجعه مذکور نه امروز، نه دیروز بلکه از زمان شروع به کار مدارس نوین در ایران، شکل گرفته و به تدریج گسترده تر شد. تا اینکه عملا تبدیل به یک سیاه چاله ای عظیم در مسیر توسعه فرهنگی ایران و سیستم آموزشی ایران تبدیل گشت.
نسبت آموزش رسمی با جامعه در ایران، نسبت دایه بد صدا با کودکِ در دامنش است. هر چه لالایی دایه بلندتر، گریه کودک نیز به فریاد و عربده تبدیل شد. تا اینکه کودک، جوان بعدی و میان سال بعدتر، توان گریستن را از دست داده و به درون سیاه چاله دایه بد صدا فرو رفت.
معضلات آموزش و پرورش و ناهنجاری های ساختاری آموزش رسمی در ایران
اگر بر این اندیشه باشیم که عوامل تشکیل دهنده سیاه چاله فرهنگی «آموزش رسمی» در ایرانِ معاصر، محدود به موضوع هایی همچون: «محتوای کتاب های درسی» و یا «روش تدریس دروس» و یا «وضعیت کیفی و کمی کادر آموزشی» بوده است، نمی توانیم درک و فهم مناسبی از سیستم «آموزش رسمی» داشته باشیم. علاوه بر معضلات پیش گفته و مهمتر از آنها، «آموزش رسمی» در ایرانِ معاصر، از یک سری ناهنجاری های ساختاری رنج می برد. عدم توجه به آنها سبب عبث ماندن هر گونه تلاشی شد که برای بهبود آموزش و پرورش و آموزش عالی در ایران انجام گشت. «دولت شبه مدرن» یکی از آن گونه نابهنجاری ها است. به گونه ای که می توان مظهر «دولت شبه مدرن» در ایران را سیستم آموزشی ایران «آموزش رسمی» و نهادهای وابسته به آن قلمداد کرد. مشکلات ساختاری از بدو آغاز به کار سیستماتیک آموزش و پرورش نوین در دوره مظفری، وجود داشتند. عدم توجه مطلق به آنها سبب شد علیرغم امکانات عظیمی که در طول دهه های بعد به گسترش «آموزش رسمی» اختصاص یافت، باز هم حجم سیاه چاله فرهنگی در کشور رفته رفته بیشتر شد. به نحوی که آوازه بی کفایتی سیستم آموزشی ایران مرزهای کشور را در نَور دیده و فاجعه اجرای کنوانسیون 1958 یونسکو در ایران (در مقایسه با دیگر کشورهای جهان) را به نمایش گذاشت
فایل ویدئویی سیستم آموزشی ایران
اسناد آموزش و پرورش و سیستم آموزشی ایران
اسناد زیر فقط چند نمونه از اسنادی است که در بخش اسناد آموزش پرورش سایت سند ایران موجود است برای مشاهده اسناد بیشتر و جستجو در مورد هر موضوعی به بخش اسناد آموزش و پرورش در سایت سند ایران مراجعه نمایید. لازم به ذکر است برای مشاهده اسناد باید در سایت سند ایران عضو شده و حق اشتراک بپردازید تا اسناد برای شما قابل مشاهده و دانلود باشند.